Ξεκινάμε το αφιέρωμα της σελίδας μας στα παιδικά και εφηβικά βιβλία με κοινωνικά θέματα με τη συνέντευξη και τη παρουσίαση των βιβλίων της πολύ αξιόλογης Κύπριας συγγραφέα, ποιήτριας και εκπαιδευτικού, Δήμητρας Σωκράτους.
1. κ. Σωκράτους, σας ευχαριστούμε θερμά που
δεχτήκατε να μας παραχωρήσετε αυτή την ηλεκτρονική συνέντευξη κα πολλά
συγχαρητήρια για το συγγραφικό σας έργο! Πώς πήρατε την απόφαση να ξεκινήσετε
να γράφετε;
Σας ευχαριστώ από καρδιάς για την πρόσκληση στο όμορφο
αυτό ηλεκτρονικό συναπάντημα με αφορμή τα βιβλία μου. Η αλήθεια είναι πως ποτέ
δεν πήρα συνειδητά την απόφαση ν’ αρχίσω να γράφω. Η συγγραφή πραγματώθηκε
αυθόρμητα κατά τα φοιτητικά μου χρόνια (γύρω στο 2001), χωρίς κανένα προγραμματισμό,
περιορισμό ή προσδοκία, με τη μορφή προσωπικών αναζητήσεων στην ποίηση και στο
παραμύθι. Είναι γεγονός όμως πως από παιδί διάβαζα πολύ οποιοδήποτε βιβλίο
έπεφτε στα χέρια μου. Απ’ τα κλασικά παραμύθια, τον Καραγκιόζη, τον Ιούλιο Βερν,
μέχρι και μυθιστορήματα της Παγκόσμιας Λογοτεχνίας προτού κλείσω τα 13 μου
χρόνια.
2. Στα βιβλία σας υπάρχει μεγάλος
προβληματισμός για τα σοβαρά και ευαίσθητα κοινωνικά προβλήματα. Τι σας έκανε
να ασχοληθείτε με τα δύσκολα αυτά θέματα;
Πράγματι, τα βιβλία μου αν και απευθύνονται σε παιδιά,
προσεγγίζουν κοινωνικά και λογοτεχνικά «δύσκολα» θέματα, όπως το βίωμα, τις
ανάγκες, τις πραγματικότητες και τις προκλήσεις παιδιών με καρκίνο ή
φυλακισμένους γονείς ή παιδιών που καλούνται να διαχειριστούν τον εκφοβισμό, τη
βία, τη μετανάστευση, την προσφυγιά, την απώλεια και άλλα. Τα θέματα αυτά προέκυψαν
μέσα από εμπειρίες με πρόσωπα του οικογενειακού και φιλικού μου περιβάλλοντος,
όπως και στον χώρο εργασίας μου ως εκπαιδευτικός και θεατροπαιδαγωγός. Θέλησα
απλά να ανακαλύψω εκ νέου και ν’ αποκαλύψω τα θέματα αυτά μέσα απ’ το φως της
παιδικής λογοτεχνίας ώστε τα παιδιά να τα προσεγγίσουν και να ενδυναμωθούν
απέναντι στις προκλήσεις της ζωής.
3. Στο παιδικό σας μυθιστόρημα Ένας μπαμπάς σε σιδερένιο κλουβί αναφέρεστε
στο θέμα των παιδιών με φυλακισμένο γονέα, ένα ζήτημα πραγματικά ιδιαίτερο και
ευαίσθητο. Πώς εργαστήκατε για τη συγγραφή του συγκεκριμένου βιβλίου; Κάνατε
έρευνα;
Όταν κλήθηκα
απ’ το αναπάντεχο της ζωής να διαχειριστώ το βίωμα της ενδεχόμενης ολιγόμηνης φυλάκισης
ενός αγαπημένου μου προσώπου, τα έντονα συναισθήματα με οδήγησαν στην αυθόρμητη
καταγραφή μιας ιστορίας προς αποφόρτιση και καλύτερη επεξεργασία των σκέψεών
μου. Στην πορεία, όταν πλέον το αγαπημένο μου πρόσωπο απέφυγε τον εγκλεισμό καταβάλλοντας
σύμφωνα με τη Δικαιοσύνη κάποιο χρηματικό ποσό, αισθάνθηκα πως είχα χρέος να
προσεγγίσω βαθύτερα το θέμα ώστε να προσφέρω σε μικρούς μα και μεγάλους την
ευκαιρία να μυηθούν συγκεκριμένα στον κόσμο των παιδιών έγκλειστων γονέων, να
τον κατανοήσουν και να τον αγκαλιάσουν. Άρχισα να μελετώ άρθρα ψυχολογίας και
κοινωνιολογίας, συνεντεύξεις φυλακισμένων και των παιδιών τους. Στην προσπάθειά
μου να βρω παιδικά βιβλία για το θέμα στα ελληνικά, δεν εντόπισα κάτι. Κι όπως
λέει συχνά ο αγαπητός φίλος συγγραφέας, Τάσος Αριστοτέλους, «κάθισα κι έγραψα αυτό που αναζητούσα»: μια
πρώτη πιο σοβαρή καταγραφή της ιστορίας, η οποία αποτέλεσε την αφορμή για να
γνωρίσω πρώην έγκλειστους/ες, τους/τις συζύγους τους και τα παιδιά τους σε
Κύπρο κι Ελλάδα. Αποτέλεσαν τους πρώτους «κριτικούς αναγνώστες» της ιστορίας,
οι οποίοι μοιράστηκαν μαζί μου τις δικές τους ιστορίες, το δικό τους βίωμα, το
οποίο πέρασε στο βιβλίο μέσα από λέξεις, φράσεις και εικόνες. Στην ομάδα
«κριτικών αναγνωστών» που πρόσφερε την εποικοδομητική της ανατροφοδότηση γύρω
απ’ την ιστορία, βρέθηκαν στη συνέχεια ψυχολόγοι, παιδοψυχολόγοι,
κοινωνιολόγοι, εκπαιδευτικοί, γονείς, παιδιά, αναγνώστες κάθε ηλικίας. Τα
ενθαρρυντικά σχόλια όλων στάθηκαν πολύτιμα κι εμψυχωτικά για την έκδοση του
βιβλίου, πλαισιώνοντας τελικά την ιστορία με τις τρυφερές πινελιές της
εικονογράφου Ευφροσύνης Μαύρου.
4. Συναντήσατε αντιδράσεις όσον αφορά το θέμα
του βιβλίου;
Απεναντίας! Εξαρχής το βιβλίο
αγκαλιάστηκε τόσο από φορείς και οργανισμούς όσο και από ανθρώπους. Η έκδοσή
του πραγματοποιήθηκε με τη μερική στήριξη του Οργανισμού Νεολαίας Κύπρου (Πρόγραμμα
Πρωτοβουλίες Νέων). Όπως και τ’ άλλα μου βιβλία, έχει εγκριθεί από το Υπουργείο
Παιδείας, Πολιτισμού, Αθλητισμού και Νεολαίας Κύπρου και ήδη βρίσκεται σε
σχολικές, δημοτικές και κοινοτικές βιβλιοθήκες σε Κύπρο κι Ελλάδα. Ο Σύνδεσμος
Προστασίας των Δικαιωμάτων Φυλακισμένων και Αποφυλακισθέντων Κύπρου, και
ιδιαίτερα η Πρόεδρος, κα Άννα Αντωνίου μα και ο Αντιπρόεδρος, κ. Γιάννης
Πολυχρόνης, υπήρξαν εξαιρετικά θετικοί στο εγχείρημά μου, συμβάλλοντας ενεργά
στις παρουσιάσεις του βιβλίου. Ανάλογη θερμή ανταπόκριση στην έκδοση του
βιβλίου υπήρξε από μέρους του Συλλόγου Συμπαραστάσεως Φυλακισμένων «Ονήσιμος»
στην Ελλάδα. Μπορώ να πω πως όχι μόνο δεν υπήρξαν αντιδράσεις μα μέχρι και
σήμερα εκδηλώνεται διαρκής ενθάρρυνση για υλοποίηση αφηγηματικών, εκπαιδευτικών
και θεατροπαιδαγωγικών δράσεων γύρω απ’ την ιστορία του «Ένας μπαμπάς στο
σιδερένιο κλουβί» από σχολεία, οργανισμούς και φεστιβάλ παιδιού και βιβλίου,
γεγονός για το οποίο είμαι βαθύτατα ευγνώμων.
5. Σε μικρούς τόπους, όπως η Ελλάδα και η
Κύπρος, ένα τέτοιο θέμα πιστεύετε ότι συζητείται εύκολα ανοιχτά;
Το θέμα του εγκλεισμού στη φυλακή
αποτελεί συνήθως ένα θέμα ταμπού για τις περισσότερες κοινωνίες. Στο χέρι του
καθενός από εμάς είναι το να ωριμάσει σταδιακά η κοινωνία μας ώστε να μπορεί
όχι απλά να συζητά το θέμα μα και να προβαίνει ενεργά στο κοινωνικό αγκάλιασμα
των φυλακισμένων και των παιδιών τους. Η κοινωνία φέρει χρέος ν’ απαιτήσει απ’
το κράτος την ολόπλευρη στήριξη των εγκλείστων και των οικογενειών τους, την
ενίσχυση των δεσμών τους κατά τον εγκλεισμό ώστε να περιορίζεται η γονεϊκή
απομάκρυνση ή και αποξένωση με τα παιδιά. Ιδιαίτερα σημαντική είναι η
διευκόλυνση της επανένταξης των αποφυλακισθέντων στην οικογένεια, στην εργασία,
στην κοινότητα, στην κοινωνία –πτυχές του εγκλεισμού που αγγίζει το βιβλίο μου.
Μια ανώριμη κοινωνία που αδυνατεί να συζητά ανοικτά το θέμα, είναι πιο
επιρρεπής στη δημιουργία κοινωνικού στίγματος απέναντι στους έγκλειστους και
στα παιδιά τους, προκαλώντας τους ακόμα μεγαλύτερο ψυχολογικό και
συναισθηματικό φορτίο. Συνεπώς, καλύτερα ενημερωμένοι πολίτες που συζητούν
αποενοχοποιημένα επί του θέματος, παύουν να τιμωρούν τα παιδιά έγκλειστων
γονέων για ένα έγκλημα που δεν έχουν διαπράξει τα ίδια.
6. Ένα, επίσης, παιδικό σας μυθιστόρημα Η Μαίρη και το Λευκό Μπιζέλι αναφέρεται στο θέμα του παιδικού καρκίνου. Τι σας
ώθησε να γράψετε γι’ αυτό το επίπονο θέμα;
Οι εμπειρίες με ανθρώπους του
οικογενειακού και φιλικού μου περιβάλλοντος που αντιμετώπισαν τον καρκίνο,
στάθηκαν η αφορμή να πλάσω ένα «Λευκό Μπιζέλι», σε μια προσπάθεια να προσεγγίσω
τον παιδικό καρκίνο πιο παιχνιδιάρικα, πιο ανέμελα, πιο θετικά. Σε αυτές τις
πραγματικά δύσκολες εμπειρίες έβλεπα πως οι ενήλικες απομάκρυναν τα παιδιά, δεν τους ενημέρωναν για το τι συμβαίνει.
Αποτέλεσμα ήταν τα παιδιά να βιώνουν μεγαλύτερο στρες, η φαντασία τους να
διογκώνει την κατάσταση, ν’ αντιδρούν έντονα ή να κλείνονται στη θλίψη και στον
εαυτό τους –γεγονότα που επιβεβαιώνουν και οι έρευνες στο θέμα. Ο ποιητής μας
Γιώργος Σεφέρης, στο ποίημά του «Ο τελευταίος σταθμός», αναφέρει «…κι αν σου
μιλώ με παραμύθια και παραβολές είναι γιατί τ’ ακούς γλυκότερα». Θέλησα λοιπόν μέσα
από την παραμυθένια ιστορία της μικρής Μαίρης που αναζητά σε ονειροφανταστικούς
κόσμους το Λευκό της Μπιζέλι για να το γνωρίσει, να προσφέρω απλά μια εναλλακτική
λογοτεχνική πύλη στα παιδιά μα και στους ενήλικες ώστε να μυηθούν με ασφάλεια
στο θέμα του καρκίνου. Αξιοποιώντας τον συμβολισμό του Λευκού Μπιζελιού που
αναπαρίσταται στην εικονογράφηση από τη δρ Στέλλα Καραγιώργη ως ένας ρόδακας
(σύμβολο δύναμης και φωτός σε αρχαίους πολιτισμούς), η ιστορία λειτουργεί ως
ένα εργαλείο αποενοχοποιημένης έκφρασης και διαλόγου γύρω απ’ το βίωμα και τις
πραγματικότητες του παιδικού καρκίνου. Προσδοκία μου ήταν και είναι η
ενεργοποίηση της κοινωνικής αλληλεγγύης για την ομαλότερη ενσωμάτωση των
παιδιών στο σχολείο, στη γειτονιά, στην κοινωνία, με το τέλος της θεραπείας τους.
7. Τα παιδιά πώς αντιδρούν όταν διαβάζουν
τέτοια βιβλία που ξεφεύγουν από τα συνηθισμένα θέματα;
Η μέχρι τώρα εμπειρία μου, μού
έδειξε πως τα παιδιά δεν κατηγοριοποιούν ούτε τα θέματα, ούτε τα βιβλία, ούτε
και τη ζωή. Είναι πολύ «ανοιχτά» και καμιά φορά αποδέχονται -με τη δικιά τους παιδική
αθωότητα και ανεμελιά- ευκολότερα τις προκλήσεις της ζωής απ’ ό,τι εμείς οι
ενήλικες. Και πολύ συχνά η δικιά τους προσέγγιση είναι πιο αποτελεσματική κι
ελπιδοφόρα παρά η δικιά μας ως «σοβαροί ενήλικες που κουβαλούμε φοβίες,
αρνητισμούς και στερεότυπα». Συχνά λέω πως κάθε φορά που επισκέπτομαι
Παιδοογκολογικούς θαλάμους, πηγαίνω ως δασκάλα μα φεύγω ως μαθήτρια που
μαθήτευσε κοντά σε Μεγάλους Δασκάλους. Τόσα πολλά μαθαίνω απ’ αυτά τα παιδιά
που σε τόσο μικρή ηλικία καλούνται ν’ αντιμετωπίσουν την πρόκληση του καρκίνου,
επιστρατεύοντας άπλετη υπομονή, επιμονή, θάρρος και χαμόγελα για τον πολύμηνο ή
και πολύχρονο αγώνα τους. Κι εφόσον οποιοδήποτε παιδί μπορεί να βρεθεί σε αυτή
τη θέση ή άλλη (π.χ., γονεϊκός εγκλεισμός, εκφοβισμός, φτώχεια, διαζύγιο ή
απώλεια γονέων, κτλ.), θα έλεγα πως το να διαβάσει ένα βιβλίο «που ξεφεύγει απ’
τα συνηθισμένα θέματα» της παιδικής λογοτεχνίας δεν του κάνει ιδιαίτερη
εντύπωση ως «μη συνηθισμένο». Τα παιδιά «διαβάζουν» και βιώνουν καθημερινά
αυτές τις καταστάσεις στο περιβάλλον τους, μέσω των φίλων τους, της τηλεόρασης
ή του διαδικτύου. Επομένως, ένας μικρός αναγνώστης διαβάζει και ανταποκρίνεται
στην ιστορία και στους ήρωές της όπως θα ανταποκρινόταν αν αυτοί αντιμετώπιζαν
οποιαδήποτε άλλη δικιά τους πρόκληση. Αυτό που παρατηρώ στους μικρούς
αναγνώστες των βιβλίων μου είναι ότι αρέσκονται ιδιαίτερα στη φαντασία, στη
θετικότητα και στο χιούμορ που συναντούν σε αυτά, υιοθετώντας συχνά τις
στρατηγικές που αξιοποιούν οι ήρωες στη διαχείριση των προκλήσεών τους.
8. Εκτός από την πεζογραφία έχετε ασχοληθεί
και με την παιδική ποίηση. Η συλλογή σας Αλήθειες,
όνειρα κι ειρήνη περιλήφθηκε στη λίστα επικρατέστερων έργων στην κατηγορία Λογοτεχνία για μικρά παιδιά στα Κρατικά Βραβεία για τις εκδόσεις του 2017 στην Κύπρο και έχει
βραβευτεί από τον Κυπριακό Σύνδεσμο Παιδικού Βιβλίου. Μιλήστε μας σχετικά.
Μούσες μα και συνοδοιπόροι μου στην
ποιητική αυτή συλλογή είναι τα παιδιά, με όλα τους τα καθημερινά θέματα,
σκέψεις, συναισθήματα και αναστοχασμούς. Μια ποιητική περιπλάνηση στων παιδιών
τις αλήθειες, τα όνειρα και την ειρήνη. Μια περιδιάβαση στη ζωή τους με όλα της
τα ωραία μα και τα δύσκολα, όπως για παράδειγμα ο αποχωρισμός με τη φίλη τους
τη Μαιρησάνθη που φεύγει γιατί οι γονείς της πάνε στα ξένα να δουλέψουν. Δύσκολα
γιατί πρόκειται για ένα «Νέο παιδί σε νέα χώρα», για την Ελισάβετ που ψευδίζει
ή τον Τζαμάλ που είναι «πρόσφυγας, παιδί-βιβλίο». Κι άλλο τόσο δύσκολα όσο οι
καβγάδες ανάμεσα στους γονείς τους ή οι τηλεοπτικές εικόνες με τους εκατοντάδες
πρόσφυγες, μικρούς και μεγάλους, μες στην άβυσσο του Αιγαίου. Άσχημα όσο η
Πράσινη Γραμμή που χωρίζει την Κύπρο στα δυο, μ’ άλλους εδώ κι άλλους εκεί.
Άλλα τόσα όμως είναι και τα όμορφα που βρίσκονται γύρω απ’ τα παιδιά: τα
όνειρα, η φαντασία, τ’ άστρα, η οικογένειά τους, ο τόπος τους μα κι ολόκληρος ο
πλανήτης με τους τόσους διαφορετικούς ανθρώπους, το χιούμορ και το θαύμα. Προσδοκώντας
κάθε ποίημα ν’ αποτελεί ένα διαφορετικό σταθμό στο ποιητικό ταξίδι, θέλησα η
μορφή καθενός κι οι ομοιοκαταληξίες να εναλλάσσονται από ποίημα σε ποίημα, όπως
ακριβώς τα παιδιά τραγουδούν διαφορετικό σκοπό από παιχνίδι σε παιχνίδι τους. Ο
ποιητικός λόγος συνοδεύεται από τα φωτεινά χρώματα και τις γοητευτικές πινελιές
της εικονογράφησης του ζωγράφου-αγιογράφου Χαράλαμπου Επαμεινώνδα. Η βράβευση
της συλλογής ως ανέκδοτης από τον Κυπριακό Σύνδεσμο Παιδικού Νεανικού βιβλίου
αποτέλεσε σίγουρα μεγάλη ώθηση για την έκδοσή της, η οποία επιβραβεύτηκε με την
υποψηφιότητά της για το Κρατικό Βραβείο Λογοτεχνίας για μικρά παιδιά.
9. Τα σημερινά παιδιά με τόσες δυνατότητες
διασκέδασης και περισπασμούς εξακολουθούν να αγαπούν την ποίηση;
Πράγματι, η σύγχρονη εποχή
διακρίνεται έντονα για την πληθώρα ψηφιακών ερεθισμάτων και ηλεκτρονικής
ψυχαγωγίας προς τα παιδιά, σε σημείο μάλιστα εξάρτησης. Παράλληλα, διανύουμε
μια γκρίζα, αφιλόξενη θα έλεγα εποχή για την ποίηση ως «εκδοτικό αγαθό». Πιστεύω
πως κάθε λογοτέχνης και ποιητής επιχειρεί να ενσταλάξει φως στην καρδιά κάθε
ποιήματος, δημιουργώντας πολλαπλούς, πλούσιους κόσμους που επιτρέπουν στα
παιδιά να πειραματιστούν και να νοηματοδοτήσουν τον κόσμο γύρω τους όπως τα
ίδια έχουν ανάγκη και όχι όπως εμείς οι ενήλικες θέλουμε να τους επιβάλουμε.
Θεωρώ πως τα παιδιά αγαπούν την ποίηση γιατί τους φέρνει πλησιέστερα προς στη
δική τους φωτεινή εσωτερική πηγή γνώσης, κατανόησης και σοφίας δείχνοντάς τους
τον δρόμο για να υλοποιήσουν τις δικές τους αλήθειες, τα όνειρα και την ειρήνη.
10. Πώς βλέπετε την πορεία της παιδικής
λογοτεχνίας σε Ελλάδα και Κύπρο;
Τα τελευταία χρόνια παρουσιάζεται
ένα σημαντικό δυναμικό στον χώρο της παιδικής λογοτεχνίας, το οποίο εκδηλώνεται
τόσο μέσα από τις πολυάριθμες εκδόσεις λογοτεχνών, ποιητών και
πρωτοεμφανιζόμενων συγγραφέων όσο και με τακτικά πανεπιστημιακά συνέδρια και
ημερίδες παιδικής λογοτεχνίας που απευθύνονται σε εκπαιδευτικούς και άλλους
ενδιαφερόμενους. Μια επίσκεψη σ’ ένα βιβλιοπωλείο αποκαλύπτει έναν πραγματικό πλούτο
εκδόσεων Ελλήνων και Κυπρίων συγγραφέων ενώ παράλληλα τα φεστιβάλ κι οι
εκδηλώσεις παιδικού βιβλίου καθιερώνονται ολοένα και περισσότερο, εμπλουτίζονται
κι εξαπλώνονται σε περισσότερες πόλεις. Σίγουρα η αναγνωστική πρόσβαση των
παιδιών στη λογοτεχνία θα μπορούσε να ενισχυθεί βαθύτερα ως «αναγκαίο αγαθό της
παιδικής ηλικίας» και όχι ως «αγαθό πολυτελείας», τόσο μέσω εξειδικευμένων
προγραμμάτων των σχολείων, των δημοτικών ή κοινοτικών βιβλιοθηκών όσο και της ίδιας
της οικογένειας. Διατηρώ τη βαθιά πίστη πως η παιδική λογοτεχνία θα συνεχίσει
να μεταμορφώνει τον κόσμο των παιδιών ώστε να μεταμορφώνουν κι αυτά με τη σειρά
τους τον κόσμο γύρω τους ως έφηβοι, ως νέοι, ως ενήλικες. Ως ολοκληρωμένα,
ανώτερα όντα που έχουν καταφέρει να μετουσιώσουν τους παιδικούς τους φόβους,
εμπειρίες και όνειρα σε Αλήθεια Ζωής.
11. Ετοιμάζετε κάτι στο κοντινό μέλλον;
Παρά το ότι έχω αρκετό υλικό στη
διάθεσή μου προς έκδοση μα και περαιτέρω επεξεργασία, τους επόμενους μήνες οι
δράσεις μου εστιάζονται περισσότερο στην υλοποίηση αφηγήσεων και βιωματικών
εργαστηρίων για παιδιά κι ενήλικες, βασισμένων στα βιβλία μου «Η Μαίρη και το
Λευκό Μπιζέλι» και «Ένας μπαμπάς στο σιδερένιο κλουβί», σε συνεργασία με πανεπιστήμια
σε Κύπρο κι Ελλάδα, παιδαγωγικούς και θεατρικούς φορείς. Ευελπιστώ βέβαια πως
μέχρι το τέλος του 2020 θα προχωρήσω σε μια ακόμη έκδοση, καλωσορίζοντας ακόμη
μια πρόκληση της ζωής στον κόσμο της παιδικής λογοτεχνίας.
Σας ευχαριστούμε πολύ!
ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΗΣ ΔΗΜΗΤΡΑΣ
ΣΩΚΡΑΤΟΥΣ
Η συγγραφέας Δήμητρα Σωκράτους στα βιβλία της
για τα παιδιά ακολουθεί ένα ιδιαίτερο και ευαίσθητο μονοπάτι. Γράφει για
κοινωνικά ζητήματα που εκ πρώτης όψης ίσως να φαίνεται ότι δεν αφορούν μεγάλη μερίδα
των μικρών αναγνωστών, αλλά τελικά αποτελούν ένα πολύτιμο βοηθό για όλους μας
και ένα μέσο για την ευαισθητοποίηση όσο και την παρηγορία τόσο των παιδιών που
αντιμετωπίζουν ανάλογα προβλήματα και του κοντινού τους περίγυρου.
Στο βιβλίο Ένας μπαμπάς στο
σιδερένιο κλουβί (2018) η συγγραφέας περιγράφει τη ζωή της μικρής Δανάης που
τον τελευταίο καιρό ο πατέρας της ζει μακριά της. Στήριγμα και φίλος της είναι
ο παπαγάλος που ο πατέρας της είχε χαρίσει παλιότερα. Η Δανάη ανυπομονεί να τον συναντήσει στο
κοντινότερο επισκεπτήριο. Σύντομα γίνεται φανερό πως ο πατέρας του κοριτσιού
βρίσκεται στη φυλακή για κάποιο σοβαρό λάθος που διέπραξε. Το κορίτσι περνά
δύσκολες στιγμές στο σπίτι, αλλά και στο σχολείο, όπου κάποιοι συμμαθητές την
περιθωριοποιούν. Ξεχωρίζει ιδιαίτερα η φανταστική επίσκεψη της Δανάης στη φυλακή
πάνω στη ράχη του αγαπημένου της παπαγάλου. Στο επισκεπτήριο εκτυλίσσονται
συγκινητικές στιγμές. Ο πατέρας έχει συνειδητοποιήσει το λάθος του και
ανυπομονεί να αποφυλακιστεί και να γυρίσει στην οικογένειά του για μια νέα
αρχή. Σιγά σιγά η ζωή εξομαλύνεται και ο πατέρας επιστρέφει.
Η διαπραγμάτευση ενός τόσου
δύσκολου θέματος από τη συγγραφέα διακρίνεται για την επιδεξιότητα και την ευαισθησία
με την οποία έγινε. Η συγγραφέας δεν επιρρίπτει ευθύνες σε κανένα, σέβεται την
ψυχολογία του παιδιού που σε τέτοιες καταστάσεις είναι εξαιρετικά εύθραυστη και
κρατά τις ισορροπίες. Κατάλληλο για μεγάλα παιδιά και εφήβους.
Στη Μαίρη και το λευκό μπιζέλι
(2017) η Δήμητρα Σωκράτους καταπιάνεται με το επίσης ευαίσθητο θέμα της νεοπλασματικής
ασθένειας σε παιδική ηλικία. Η Μαίρη είναι ένα παιδί, όπως όλα τα παιδιά της ηλικίας
της, μόνο που μέσα στο κεφάλι της ζει ένα μικρό, Λευκό Μπιζέλι που την
ταλαιπωρεί. Θέλει να το γνωρίσει και να το καταλάβει καλύτερα. Με τη βοήθεια της
φανταστικής της φίλης, Ζέλειας, περιπλανιέται στον φανταστικό και παραμυθένιο
κόσμο του Μπιζελιού προκειμένου να πραγματοποιήσει το σκοπό της. Στο ταξίδι αυτό θα γνωρίσει πολλά πράγματα
και για τον εαυτό της, καθώς και ότι τα πράγματα δεν είναι πάντα όπως φαίνονται. Απευθύνεται σε παιδιά ηλικίας 9-15 ετών.
Ένα βιβλίο με πολύ αισιόδοξα
μηνύματα για τις αναπάντεχες και δύσκολες στιγμές που πολλά παιδιά καλούνται να
αντιμετωπίσουν μαζί με την οικογένειά τους, γραμμένο με ενσυναίσθηση και ευαισθησία χωρίς να υποτιμά το πρόβλημα και σέβεται τις ανάγκες της παιδικής ψυχής.
Θα κλείσουμε την παρουσίασή μας με
τη συλλογή ποίησης της Δήμητρας Σωκράτους, Αλήθειες, όνειρα κι ειρήνη (2017). Και
εδώ πρωταγωνιστούν θέματα από την ζωή των παιδιών διανθισμένα με χαρά,
αισιοδοξία, ανεμελιά και παιγνιώδη διάθεση. Υπάρχουν και κάποιες δύσκολες
στιγμές της ζωής που προβάλλονται, όπως τα παιδιά που έρχονται πρόσφυγες σε μια νέα χώρα
και άγνωστη ή η Πράσινη Γραμμή που ακόμα χωρίζει το νησί της Κύπρου στα δύο. Συναντούμε πολλές αναφορές στην λαϊκή παράδοση και μέρη της Κύπρου και στην ανάγκη να
σταματήσουν οι πόλεμοι και να ‘ρθει η ειρήνη. Η γραφή της Δήμητρας
Σωκράτους διακρίνεται για το ρεαλισμό, το ρυθμό, την αισιοδοξία καθώς τη
μελωδικότητά της. Η συλλογή βραβεύτηκε από τον Κυπριακό Σύνδεσμο Παιδικού Νεανικού Βιβλίου (2016) και περιλήφθηκε στη λίστα επικρατέστερων έργων στην κατηγορία Λογοτεχνία για μικρά παιδιά στα Κρατικά Βραβεία για τις εκδόσεις του 2017 στην Κύπρο. Απευθύνεται σε παιδιά 8-12 ετών.
Ιδιαίτερη μνεία αξίζει και στους εικονογράφους
των βιβλίων, Ευφροσύνη Μαύρου (Ένας μπαμπάς στο σιδερένιο κλουβί), Στέλλα
Καραγιώργη (Η Μαίρη και το λευκό μπιζέλι) και Χαράλαμπο Επαμεινώνδα (Αλήθειες,
όνειρα κι ειρήνη) για την εξαιρετική δουλειά τους.
ΛΙΓΑ ΛΟΓΙΑ ΓΙΑ ΤΗ ΣΥΓΓΡΑΦΕΑ
Η Δήμητρα Σωκράτους (συγγραφέας) γεννήθηκε στην Πάφο. Είναι απόφοιτη του
Τμήματος Επιστημών Αγωγής του Πανεπιστημίου Κύπρου με δευτερεύον πτυχίο
στις Γαλλικές Σπουδές και Μεταπτυχιακό στο Θέατρο στην Εκπαίδευση
(Πανεπιστήμιο Warwick). Είναι εκπαιδευτικός, εμψυχώτρια Θεατρικού
Παιχνιδιού κι εκπαιδεύτρια ειρήνης κι ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Γράφει
παραμύθια, διηγήματα και ποίηση. Διακρίθηκε στους Δελφικούς Αγώνες
Ποίησης της Πανελλήνιας Ένωσης Λογοτεχνών (2016). Της απονεμήθηκε το
Βραβείο στον Διαγωνισμό Ποίησης στη μνήμη Ευγενίας Παλαιολόγου-Πετρώνδα
για ανέκδοτη ποιητική συλλογή (Κυπριακός Σύνδεσμος Παιδικού Νεανικού
Βιβλίου) κι έπαινος στον Ε΄ Πανελλήνιο Ποιητικό Διαγωνισμό Καισάριος
Δαπόντες (2016). Έλαβε το Α΄ Βραβείο στον Διαγωνισμό Σύνθεσης Κυπριακού
Τραγουδιού του Ρ.Ι.Κ. (Επλάνεψες με Μάνα μου, στιχουργός, 2008). Πέραν
των αριστείων ακαδημαϊκής επίδοσης, έλαβε το Βραβείο Κοινωνικής
Προσφοράς του Ροταριανού Ομίλου Λευκωσίας (Πανεπιστήμιο Κύπρου, 2005).
Αποτελεί ενεργό μέλος κι εθελόντρια σε πολλούς κοινωνικοπολιτιστικούς
οργανισμούς και ομάδες νεολαίας στην Κύπρο. Σύντομο βίντεο για την
εθελοντική της δράση αναρτήθηκε στην επίσημη ευρωπαϊκή ιστοσελίδα για το
Ευρωπαϊκό Έτος Εθελοντισμού 2011. Διετέλεσε Συντονίστρια του
Εργαστηρίου Νεολαία και Πολιτισμός του ΠΑΦΟΣ 2017 Πολιτιστική Πρωτεύουσα
της Ευρώπης όπως και συν-συντονίστρια του Κυπριακού Δικτύου Νεολαίας
του Ευρωπαϊκού Πολιτιστικού Κοινοβουλίου.
